VAI TRÒ CỦA VI CHẤT DINH DƯỠNG ĐỐI VỚI CƠ THỂ

Có khoảng 90 các vi chất dinh dưỡng khác nhau cần thiết cho cơ thể, bao gồm các Vitamin tan trong nước như: Nhóm B, C; các Vitamin tan trong chất béo như: A, D, E, K và các chất khoáng như: sắt, kẽm, i-ốt, đồng, mangan, magiê…

Hiện nay, thiếu vi chất dinh dưỡng vẫn đang là vấn đề có ý nghĩa sức khoẻ cộng đồng ở Việt Nam, đặc biệt là thiếu Vitamin A, thiếu máu do thiếu sắt, thiếu i-ốt và thiếu kẽm.

Thiếu hụt dưỡng chất trong thời gian dài không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như mù lòa, tổn thương não, tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh, giảm chỉ số IQ (chỉ số thông minh)..., thậm chí nguy hiểm hơn có thể dẫn đến tử vong.

Vitamin A: Cần thiết cho sự tăng trưởng, giúp sáng mắt, tăng cường hệ thống miễn dịch giúp phòng ngừa các bệnh nhiễm khuẩn. Khi thiếu Vitamin A sẽ gây quáng gà, khô mắt, loét giác mạc gây mù lòa, chậm tăng trưởng, dễ bị các bệnh nhiễm khuẩn như: viêm hô hấp, tiêu chảy, nhiễm khuẩn da. Vitamin A có trong gan, trứng, sữa, bơ, rau dền, cà rốt, gấc, ớt vàng…

Sắt: Chất quan trọng tham gia vào quá trình tạo máu và một phần cấu trúc của bộ não cho nên khi trẻ bị thiếu sắt sẽ dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt làm giảm phát triển thể chất, trí tuệ, giảm sức đề kháng của cơ thể đối với nhiễm khuẩn và giảm khả năng hoạt động thể lực. Sắt có nhiều trong gan, mề gà, lòng đỏ trứng gà, tim heo, mộc nhĩ, nấm hương.

Kẽm: Thành phần của hơn 300 enzym tham gia các hoạt động chuyển hóa của cơ thể: tăng hấp thu, tăng tổng hợp chất đạm, tăng cảm giác ngon miệng, tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp trẻ em tăng trưởng chiều cao. Khi thiếu kẽm sẽ làm cho trẻ bị biếng ăn, dễ bị nhiễm trùng. Kẽm có nhiều trong các loại thực phẩm: sò, củ cải, đậu Hà Lan, đậu nành, lòng đỏ trứng gà.

I-ốt: Chất cần thiết để tuyến giáp tổng hợp hormon giáp, giúp cho sự tăng trưởng của cơ thể, sự hình thành và phát triển của não. Trẻ thiếu i-ốt từ trong bào thai sẽ bị tổn thương não nặng nề như đần độn và bị các khuyết tật thần kinh khác. Trẻ thiếu i-ốt ở giai đoạn não phát triển nhanh, đặc biệt là dưới 2 tuổi, cũng gây hậu quả nặng nề. Trẻ em tuổi học đường nếu bị thiếu i-ốt sẽ giảm chỉ số thông minh, thành tích học tập giảm.

Vitamin C: Chất có tác dụng giúp cho cơ thể chống ôxy hóa rất tốt, Vitamin C tham gia vào nhiều hoạt động sống quan trọng của cơ thể như quá trình hình thành collagen, kích thích ruột non hấp thụ sắt. Nếu thiếu Vitamin C sẽ dẫn đến hiện tượng sưng nướu răng, dễ chảy máu, dễ mắc bệnh. Vitamin C có nhiều trong: Cam, quýt, bưởi, ổi chín, rau cải, rau muống, rau ngót, cà chua...

Vitamin D và Canxi: Có đủ lượng Canxi và Vitamin D cực kỳ quan trọng trong việc duy trì mật độ xương. Thiếu Vitamin D khiến cho lượng Canxi cạn kiệt, làm suy yếu xương và tăng nguy cơ gãy xương. Thiếu Vitamin D và Canxi sẽ làm cho trẻ còi xương, chậm mọc răng, ngủ không yên giấc, hay vặn mình, ra nhiều mồ hôi trộm, nhất là mồ hôi đầu. Canxi có nhiều trong: tôm, cua, trai, ốc. Vitamin D được cung cấp chủ yếu qua việc tiếp xúc với ánh nắng và các thực phẩm như: dầu cá, trứng, gan.

Vitamin nhóm B: có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng, tạo máu và hỗ trợ hệ thần kinh khỏe mạnh. Khi thiếu Vitamin nhóm B sẽ dẫn đến phù, da tay chân nóng và dễ viêm, rối loạn tiêu hóa, chán ăn, tinh thần không phấn chấn. Vitamin nhóm B có nhiều trong gạo lứt, các loại đậu, thịt gà, rau lá xanh thẫm, chuối, sữa, pho mát.

Giải pháp phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng

Sử dụng đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm cho bữa ăn hàng ngày; khuyến khích lựa chọn và sử dụng thực phẩm có tăng cường vi chất dinh dưỡng.

Cho trẻ bú sớm, nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ cùng với ăn bổ sung hợp lý đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn.

Sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng cho bữa ăn bổ sung của trẻ; thêm mỡ hoặc dầu ăn để tăng hấp thu Vitamin A, Vitamin D.

Cho trẻ trong độ tuổi uống Vitamin A liều cao 2 lần/ năm, bà mẹ sau sinh trong vòng một tháng uống một liều Vitamin A.

Trẻ từ 24 đến 60 tháng tuổi uống thuốc tẩy giun 2 lần/ năm. Thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường phòng chống nhiễm giun, sán.

Phụ nữ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có thai cần uống viên sắt/ axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn.