Phòng chống xâm hại trẻ em trên không gian mạng

Sự phát triển của công nghệ thông tin, Internet mang lại nhiều lợi ích nhưng không kém rủi ro cho trẻ em, nhất là trong thời đại công nghệ số, kỷ nguyên số, công dân số như hiện nay.

Thực trạng tại Việt Nam

Theo thống kê của UNICEF, 92% trẻ em Việt Nam có sử dụng thiết bị kết nối internet, trong đó 89% trẻ lên mạng hàng ngày qua các thiết bị như điện thoại, máy tính của cá nhân, của người thân, ở trường và ngoài quán Internet. Trẻ sử dụng trong cả mục đích dành cho học hành nghiên cứu cũng như truy cập thông tin. Những rủi ro tiềm ẩn trẻ em phải đối diện trên Internet là rất lớn. Tuy nhiên, trong thời đại 4.0, Internet là một phương tiện cung cấp thông tin, giải trí, không thể thiếu trong đời sống, kể cả với trẻ em. Vì thế phụ huynh, người làm giáo dục, những nhà hoạch định chính sách cần có trách nhiệm chung tay bảo vệ hệ sinh thái, đảm bảo an toàn trên môi trường mạng.

Những nguy cơ trẻ em bị xâm hại trên không gian mạng

- Xâm hại tình dục trên mạng: Là một trong những rủi ro có thể dẫn đến tổn thương tâm lý và cơ thể suốt đời. Những hành vi phổ biến của xâm hại tình dục trên môi trường mạng: Bị gửi cho xem hoặc bắt xem những hình ảnh, nội dung về tình dục qua mạng (qua zalo, facebook, mail…); Nhắn tin, nói chuyện trên mạng về những nội dung tình dục; có hành vi tình dục, trình diễn khiêu dâm hoặc bắt trẻ em trình diễn khiêu dâm qua Webcam hoặc điện thoại thông minh; bắt trẻ gửi ảnh, tin nhắn hoặc quay phim trẻ em có hành vi hoặc tư thế tình dục qua Internet; từ những hành động, tương tác trực tuyến dẫn tới việc gặp gỡ, dụ dỗ/ ép buộc trẻ quan hệ tình dục ngoài đời thực. Thủ đoạn của đối tượng xâm hại, rất đa dạng, tinh vi, phổ biến nhất là: Sử dụng những tài khoản mạo danh như một bé gái có cùng lứa tuổi với trẻ/một nam sinh có vẻ ngoài ưa nhìn, ngoan ngoãn, một người lớn thành đạt, đáng tin cậy…để tiếp cận, làm quen, trò chuyện thân mật với trẻ; lợi dụng sự non nớt, thiếu hiểu biết của trẻ để bắt trẻ phải làm theo mọi ý muốn của chúng.

- Bắt nạt trên mạng: Bắt nạt trên mạng là hành vi cố tình xúc phạm, đe dọa, làm hại, quấy rối, tấn công hay loại trừ một người khác bằng việc sử dụng phương tiện truyền thông kỹ thuật số. Trẻ bị bắt nạt qua mạng thường cũng bị bắt nạt “ngoài thực tế”. Hành vi phổ biến: Bị ghi lại và phát tán trên mạng, hình ảnh riêng tư, Clip bị bạo hành… mọi người xem và bình luận, phê phán, chê cười, đánh giá nhân cách trẻ và gia đình; hình ảnh cá nhân bị mọi người nhận xét, bình phẩm với thái độ giễu cợt; bị chế thành các hình ảnh trong các câu chuyện khác nhau trên mạng xã hội để làm trò vui; từ bình luận ác ý trên mạng dẫn đến hành động cô lập, xa lánh, chửi rủa thậm chí đánh đập ngoài đời thật.

Giải pháp nào để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng?

Một trong những biện pháp hiệu quả nhất mà cho đến nay không chỉ Việt Nam mà tất cả các quốc gia đang hướng tới là trang bị cho trẻ em nhận thức về các nguy cơ, rủi ro trên môi trường mạng, kỹ năng tự bảo vệ mình và tìm kiếm sự giúp đỡ khi gặp các vấn đề trong quá trình tương tác trên không gian mạng. Việc này đòi hỏi các cơ quan chức năng, thầy cô, cha mẹ và những người chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ trang bị cho trẻ những kiến thức cơ bản khi tham gia môi trường mạng.

Khuyến khích phát triển sáng kiến, cung cấp các giải pháp kỹ thuật an toàn, thông tin bảo vệ trẻ em tương tác an toàn trên môi trường mạng.

Kỹ năng phòng, chống xâm hại trên môi trường mạng cho trẻ em

Trẻ cần làm gì để phòng, chống bị xâm hại trên không gian mạng?

- Chia sẻ, thống nhất với bố, mẹ và nghiêm chỉnh chấp hành những nguyên tắc sử dụng Internet, các thiết bị điện tử.

- Cài đặt quyền riêng tư, hạn chế người xem với các tài khoản mạng xã hội của mình. Không cho người khác biết mật khẩu tài khoản mạng xã hội của mình (trừ bố, mẹ).

- Không đăng tải bất kỳ thông tin riêng tư, hình ảnh tự sướng hở hang hoặc những bài viết không phù hợp lên mạng xã hội. Không cung cấp thông tin, hình ảnh hoặc cho người khác nhìn mình qua Webcam.

- Không đi chơi với bạn quen trên mạng mà không có sự đồng ý của bố, mẹ.

- Hãy bỏ qua, chặn và báo cáo những tài khoản có những bình luận, gửi tin nhắn bắt nạt, bôi nhọ mình hoặc đề cập đến những vấn đề nhạy cảm.

- Hỏi ý kiến của bố, mẹ trước khi tải, cài đặt một phần mềm về máy tính, điện thoại.

- Gặp những vấn đề làm bản thân thấy khó chịu, lo sợ khi sử dụng mạng, hãy nhờ sự trợ giúp, tư vấn từ bố, mẹ, thầy cô giáo hoặc bất kỳ ai tin tưởng và có khả năng giải quyết vấn đề; gọi điện tới Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111.